5 bước giúp sửa phát âm chuẩn Tiếng Trung khi lỡ tự học mà không hiệu quả

Bạn đang tự học Tiếng Trung và cảm thấy mình phát âm không chuẩn, hay giao tiếp với người khác mà đối phương không hiểu dù bạn cảm thấy mình đã nói đúng? Vấn đề không nằm ở bạn không chăm chỉ, mà là bạn đang học sai cách và chưa sở hữu phát âm chuẩn Tiếng Trung. Trong bài viết này, Tiếng Trung Cầm Xu sẽ hướng dẫn bạn 5 bước giúp sửa phát âm chuẩn Tiếng Trung, đặc biệt dành cho những ai đã từng học nhưng chưa hiệu quả.

1. Dấu hiệu tự nhận biết bản thân đang phát âm sai Tiếng Trung

Tự học Tiếng Trung là một quá trình khó khăn do không có người hướng dẫn, dẫn tới việc bạn có thể sẽ phát âm sai dẫn tới không nghe nói được. Cũng có nhiều người tự học nhưng không biết rằng mình đang học sai khiến việc học không đạt được hiệu quả như mong muốn.

Họ vẫn chăm chỉ, vẫn luyện tập thường xuyên, nhưng kết quả thì không cải thiện – lý do là vì họ cứ tiếp tục lặp lại cái sai đó mỗi ngày. Và càng luyện càng sai lâu thì càng khó sửa, bởi những lỗi sai đã trở thành phản xạ của bản thân.

Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến để bạn tự nhận biết xem bản thân có đang phát âm sai hay không:

• Khi giao tiếp, người nghe không hiểu bạn nói gì dù bạn dùng đúng từ vựng, hoặc hiểu sai ý của bạn, cần bạn dùng cả tay chân để diễn tả.
• Khi giao tiếp bạn bị chê “phát âm kỳ kỳ”, hoặc thường xuyên bị đối phương chỉnh sửa phát âm cho.
• Dù học chăm chỉ nhưng bạn vẫn nghe mãi không được, hoặc khi nghe cần rất nhiều thời gian để đoán xem đối phương đang nói gì.
• Bạn không thể phân biệt được các âm nghe tương tự nhau, thường xuyên bị nhầm lẫn giữa các âm này, ví dụ như zh – ch, z – c, ü – u, z – zh,…
• Khi nghe bản thân thu âm lại của bản thấy, bạn thấy giống như mình đang nói Tiếng Việt phiên âm Hán chứ không phải Tiếng Trung thật sự.

Nếu bạn gặp một trong những dấu hiệu trên, thì khả năng cao là bạn đang phát âm sai và cần sửa gấp.

2. Cách sửa phát âm chuẩn khi tự học Tiếng Trung không hiệu quả

Tự học Tiếng Trung sẽ khó khăn và mất nhiều thời gian để điều chỉnh các lỗi sai trong khi học hơn do bạn phải tự làm mọi thứ mà không có người hỗ trợ. Tuy nhiên đừng lo lắng, với 5 bước dưới đây, bạn hoàn toàn có thể tự chỉnh sửa lại phát âm của mình, xây lại nền tảng vững chắc cho việc học Tiếng Trung sau này.

Dưới đây là 5 bước cụ thể giúp bạn sửa phát âm chuẩn khi tự học Tiếng Trung mà không hiệu quả.

Bước 1: Xác định lỗi phát âm sai của bản thân

Đây là bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng trong hành trình sửa phát âm Tiếng Trung. Rất nhiều người học Tiếng Trung phát âm sai nhưng không nhận ra, và vẫn tiếp tục lặp lại sai lầm đó mỗi ngày. Hậu quả là những lỗi phát âm sai đó dần trở thành thói quen. 

Cũng có những bạn biết bản thân đang phát âm sai, nhưng lại không biết bản thân đang sai ở đâu, sai như thế nào, dẫn tới họ không biết làm sao để sửa, hoặc sửa nhưng không triệt để.

Do đó, bạn cần xác định chính xác lỗi sai của bản thân để biết chính xác mình đang sai ở đâu, sai những âm nào, sai như thế nào để biết cách sửa lỗi phát âm đó như thế nào. Ngoài ra, việc xác định rõ lỗi còn giúp bạn tập trung vào đúng điểm cần sửa, thay vì luyện tập lan man, gây mất thời gian mà không hiệu quả, giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức.

Cách thực hiện:

• Ghi âm giọng nói của bạn khi đọc từ đơn hoặc đoạn văn ngắn bằng Tiếng Trung.
• So sánh bản ghi âm với âm mẫu có phát âm chuẩn của người bản xứ (có thể tìm qua cá app như Forvo, Pleco, hoặc giáo viên bản xứ).
• Ghi chú lại những âm mà bạn thấy mình phát âm khác với âm chuẩn.

Ngoài ra, nếu có thể bạn cũng có thể nhờ người có chuyên môn nhận xét phát âm cho, hoặc tham gia lớp học sửa phát âm chuẩn để được chẩn đoán chính xác các lỗi sai của bản thân.

Bước 2: Reset kiến thức – Học lại cách phát âm chuẩn Tiếng Trung từ đầu

Nếu bạn đã phát âm sai quá lâu, thì rất khó để “vá lỗi” từng chút một, do não bộ và cơ miệng của bạn đã “ghi nhớ” và quen với cách phát âm sai. Lúc này, bạn cần “reset” lại hệ thống phát âm Tiếng Trung của bản thân để tạo ra âm thanh mới chính xác. 

Cách đơn giản nhất là học lại toàn bộ hệ thống phát âm Tiếng Trung như một người mới bắt đầu chưa biết gì. Tuy nhiên nếu bạn phát âm sai không nhiều, thì chỉ cần học lại những âm bạn phát âm sai để tiết kiệm thời gian hơn.

Cách thực hiện:

• Học lại cách phát âm của toàn bộ 21 thanh mẫu, 36 vận mẫu, 4 thanh điệu và thanh nhẹ sau đó học cách ghép âm pinyin.
• Nhắm mắt và nghe kỹ âm thanh chuẩn của từng âm, cảm nhận và hình dung cách phát âm của âm nghe được. Chú ý nghe và học cách phát âm của từng âm, không học nhiều âm cùng một lúc
• Phân tích khẩu hình miệng, vị trí đặt lưỡi, luồng hơi, cách chuyển động của lưỡi và hàm,… để hiểu cách tạo ra âm thanh của âm Tiếng Trung đó.
• Soi gương khi phát âm để so sánh khẩu hình của bản thân với khẩu hình mẫu chuẩn của người bản xứ hoặc video hướng dẫn và điều chỉnh sao cho giống mẫu nhất có thể.

Học phát âm chuẩn không chỉ là nghe và lặp lại, bạn cần quan sát khẩu hình miệng khi phát âm để hiểu cách âm thanh được tạo ra, như vậy bạn sẽ biết chính xác làm sao để sửa phát âm của bản thân cho chuẩn nhất có thể, đặc biệt là với những người đã phát âm sai trong thời gian dài.

Bước 3: Thực hành nghe phân biệt âm

Nghe phân biệt âm là bước giúp bạn nhận diện được chính xác âm thanh của từng âm Tiếng Trung và không bị nhầm lẫn với những âm khác có phát âm tương tự một cách trực diện nhất. Đây là bước cực kỳ quan trọng nhưng lại dễ bị bỏ qua khi học phát âm Tiếng Trung.

Bạn chỉ có thể phát âm đúng khi tai bạn nghe được âm thanh đúng và ghi nhớ âm thanh đúng đó. Tuy nhiên, để có thể ghi nhớ một âm và không nhầm lẫn với âm khác, bạn cần phân biệt được những điểm khác nhau nhỏ nhất giữa các âm đó. Khi bạn biết chính xác âm Tiếng Trung này có gì khác với những âm Tiếng Trung khác, bạn sẽ không bị nhầm lẫn và phát âm sai các âm đó nữa.

Ngoài ra, khi bạn nghe phân biệt âm giữa phát âm của bản thân với phát âm mẫu, bạn sẽ biết chính xác bản thân đang phát âm khác với phát âm mẫu như thế nào, giúp bạn biết cách điều chỉnh phát âm sao cho giống với mẫu.

Cách thực hiện:

• Nghe lần lượt từng cặp âm Tiếng Trung dễ nhầm hoặc có phát âm gần giống nhau và so sánh sự khác nhau giữa các âm đó: ví dụ ch – c, zh – ch, ü – u, j – q, in – ing, uan – üan,…
• Sử dụng các dạng bài tập như nghe chọn đáp án đúng, nghe điền phiên âm, hoặc bài tập nghe lặp lại,… để luyện phân biệt các âm dễ nhầm với nhau.
• Đặc biệt, hãy nghe lại phát âm của bản thân và so sánh với âm mẫu phát âm đúng để thấy sự khác biệt và biết mình đã sai ở đâu, sai như thế nào.
  

Việc so sánh giữa các âm tương tự nhau, giữa âm sai và âm chuẩn giúp não dễ dàng nhận ra sự đối lập rõ ràng giữa hai âm, từ đó hình thành phản xạ nhận diện và ghi nhớ âm thanh đúng một cách chính xác hơn.

Bước 4: Thu âm và nghe lại các âm mới học

Khi bạn đã học phát âm chuẩn và thực hành nghe phân biệt âm, việc tiếp theo không thể thiếu là thu âm lại giọng của mình để kiểm tra hiệu quả.

Khi bạn nói, âm thanh truyền vào não bạn đã được bóp méo đi cho hay hơn, bạn sẽ khó có thể nhận diện được chính xác mình đã phát âm đúng hay chưa. Việc thu âm và nghe lại sẽ giúp bạn nghe và tự đánh giá được phát âm của bản thân đã đúng hay chưa một cách trực quan nhất.

Cách thực hiện:

• Sau khi học mỗi nhóm âm trong Tiếng Trung, hãy thu âm lại phát âm của chính bạn khi đọc những từ chứa âm đó. Hãy thu âm một lần và tránh thu âm từng từ một để có có thể đánh giá chính xác phát âm của bạn ở trạng thái nói chuyện tự nhiên nhất.
• So sánh bản thu âm của bản thân với phát âm chuẩn của mẫu và tự đánh giá phát âm của bản thân.
• Tiêu chuẩn đánh giá phát âm của bạn dựa vào yếu tố phát âm của bạn đã giống âm Tiếng Trung mẫu chưa hoặc giống bao nhiêu phần trăm. Nếu giống trên 80% thì bản có thể yên tâm về phát âm của mình đã được sửa.

Nghe lại chính giọng của mình là cách hiệu quả để tự nhận biết và chỉnh sửa phát âm của bản thân, thay vì phải phụ thuộc hoàn toàn vào người khác.

Bước 5: Lặp lại bước 2 – 3 – 4 nhiều lần đến khi đúng hoàn toàn

Để sở hữu và thành thạo hoàn toàn hệ thống phát âm Tiếng Trung, bạn cần luyện tập thật nhiều để ghi nhớ và quen thuộc với nó. Với người đã phát âm sai thì càng cần nhiều thời gian và sự luyện tập hơn nữa. Bởi bạn không chỉ cần nhớ cách phát âm Tiếng Trung, mà bạn còn phải luyện tập đủ nhiều để nhớ đến mức não bộ hoàn toàn quên đi cách phát âm sai trước đó.

Vậy cần luyện tập đến khi nào? Đó là khi bạn giao tiếp mà không còn lặp lại các lỗi sai một cách vô thức nữa. Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết giúp bạn nhận biết bản thân đã luyện tập đủ nhiều hay chưa.

• Khi bạn có thể phát âm chuẩn mà không cần nhìn gương quan sát khẩu hình khi phát âm.
• Khi bạn thu âm đọc một đoạn văn hoặc nói một đoạn Tiếng Trung và nghe lại giọng mình mà thấy trên 80% nội dung phát âm đúng.
• Khi bạn nói chuyện với người bản xứ hoặc giáo viên hay bạn bè cùng học Tiếng Trung, họ có thể hiểu ngay ý bạn mà không cần phải hỏi lại.
• Khi bạn đang nói Tiếng Trung mà tự thấy “lạ tai” nếu lỡ phát âm sai.

Cách thực hiện:

• Quay lại Bước 2 để học lại cách phát âm nếu bạn thấy âm Tiếng Trung đó bạn vẫn chưa phát âm đúng.
• Lặp lại Bước 3 để nghe phân biệt âm kỹ hơn.
• Tiếp tục lặp lại Bước 4, thu âm và nghe lại để tự đánh giá lại phát âm của bản thân xem đã cải thiện hơn chưa.
  

Việc luyện tập nên được duy trì liên tục với mỗi âm đến khi bạn hoàn toàn sở hữu được âm đó. Như vậy khi học sang âm mới có cách phát âm hoàn toàn khác, bạn sẽ không dễ dàng quên mất âm đã học trước đó.

Việc phát âm chuẩn Tiếng Trung không chỉ giúp bạn giao tiếp tốt hơn, mà còn là nền tảng để nghe – nói – đọc – viết trọn vẹn. Nếu bạn đã từng tự học nhưng không hiệu quả, đừng vội bỏ cuộc – hãy áp dụng 5 bước sửa phát âm chuẩn như trên để “làm lại từ đầu” một cách khoa học và hiệu quả.